Όπως κάθε τόπος, έχει τον καιρό του, έτσι κι η Αράχωβα, λόγω του πολύπλοκου ανάγλυφου της, παρουσιάζει καιρικές ιδιαιτερότητες, τις οποίες οφείλει να γνωρίζει ένας μετεωρολόγος.

Η διερεύνηση λοιπόν των καιρικών συνθηκών, εκτός απ’ την ύπαρξη των προγνωστικών μοντέλων καιρού, θα πρέπει να βασίζεται και στη γνώση που αποκτάται απ’ την εμπειρία των κατοίκων της, μέσω της παρατήρησης των τοπικών μετεωρολογικών φαινομένων.

Αρκετές φορές η πρόγνωση και κατανόηση του Αραχωβίτικου καιρού, μέσω της παρατήρησης και καταγραφής των μετεωρολογικών φαινομένων, ξεπερνά σε επιτυχία αυτή των προγνωστικών μοντέλων.

Τα περισσότερα φαινόμενα στην Αράχωβα (υετός) παρατηρούνται, τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Όμως η κατανομή των φαινομένων εξαρτάται απόλυτα από τον τύπο καιρού, τους ανέμους που τον συνοδεύουν, σε συνδυασμό με το τοπικό αλλά και ευρύτερο ανάγλυφο.

Γενικότερα η Αράχωβα επηρεάζεται από τους νότιους και δυτικούς ανέμους, με συστήματα χαμηλών βαρομετρικών πιέσεων, που προέρχονται απ’ την περιοχή της Ιταλίας και της Αδριατικής θάλασσας.

Οι ΝΔ άνεμοι ανάλογα με τη διάταξη των βαρομετρικών συστημάτων και τη θέση του χαμηλού, φέρνουν στην Αράχωβα αρκετές βροχές και αξιόλογες χιονοπτώσεις στον Παρνασσό. Μπορεί όμως, όταν οι συνθήκες είναι τέτοιες (καιρός τύπου Π), η Αράχωβα να μείνει ανεπηρέαστη από φαινόμενα και η σχετικά κοντινή περιοχή του Μόρνου (Δυτική Φωκίδα), να παρουσιάζει ικανοποιητικά ύψη υετού (αποκλειστικός καιρός Δυτικής Ελλάδας).

Όταν η θερμοκρασία στην Αράχωβα είναι κοντά στους 0 βαθμούς Κελσίου, και παρουσιαστεί υετός με καιρό ΝΔ ρεύματος, τότε πέφτει αρκετό και πυκνό χιόνι.

Σε περιπτώσεις που οι ΝΔ άνεμοι παίρνουν τη μορφή Λίβα, ανεβάζουν σημαντικά τη θερμοκρασία.

Οι Ν – ΝΑ άνεμοι είναι ίσως οι πιο υετοφόροι για την Αράχωβα με αρκετή ανατροφοδότηση από τον Κορινθιακό κόλπο και με πολύωρη εκδήλωση φαινομένων. Όταν οι θερμοκρασίες το χειμώνα είναι κατάλληλες, πέφτουν άφθονα χιόνια στον Παρνασσό, ενώ όταν έχουν την τάση να γυρίζουν σε ΒΑ ρεύμα, χαρίζουν αρκετές χιονοπτώσεις στην Αράχωβα, (τοπικά λέγεται Γριπαίος).

Επισημαίνεται, ότι τα φαινόμενα του εγκλωβισμού ψυχρών αερίων μαζών, που με την προσέγγιση του θερμού μετώπου, οδηγούν στην εκδήλωση χιονοπτώσεων, γενικά δεν παρατηρείται στην Αράχωβα.

Οι ΒΔ άνεμοι (καιρός Βλαχιώτης), συνδέονται με άστατο καιρό, είναι αρκετά ασταθείς με γρήγορες εναλλαγές ηλιοφάνειας με συννεφιά, όπου εκδηλώνονται πρόσκαιρες και τοπικές μπόρες ή χιονομπόρες.

 Γενικά αυτός ο άνεμος, χαρίζει στον Αραχωβίτικο ορίζοντα, καταπληκτική διαύγεια και ορατότητα, (ειδικά την περίοδο των Αλκυονίδων ημερών).

Ο ΒΑ άνεμος (Κατεβατός), που έχει στην Αράχωβα πέντε «ομπασιές», (εισόδους) είναι πολύ ψυχρός και πυκνός άνεμος (βαρύς), παίρνει τη μορφή ανεμοκαταρράκτη, που κατεβαίνοντας τις απότομες πλαγιές, αποκτά μεγάλη ταχύτητα.

Με την επικράτηση του «Κατεβατού», γενικά δεν παρατηρείται υετός, αλλά ορισμένες φορές ο κανόνας δεν ισχύει. Αυτό σχετίζεται με το κατακόρυφο shear του ανέμου, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με το Βαρδάρη της Θεσσαλονίκης.

Οφείλεται, κυρίως  στο γεγονός, ότι οι υψηλές κορφές του Παρνασσού, που βρίσκονται βόρεια της Αράχωβας, εμποδίζουν τη διέλευση του υετού που προέρχεται απ’ το Αιγαίο πέλαγος προς την Αράχωβα (ομβροσκιά), με αποτέλεσμα τα περισσότερα φαινόμενα να εστιάζονται στις προσήνεμες στο ΒΑ ρεύμα, περιοχές του Παρνασσού, ενώ στην Αράχωβα παρατηρείται συνήθως ανοιχτός καιρός.

 Έτσι λοιπόν οι ΒΑ άνεμοι δεν ευνοούν σε φαινόμενα την Αράχωβα σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή του Παρνασσού και κυρίως τις βόρειες και ανατολικές περιοχές αυτού (Αμφίκλεια, Πολύδροσο, Επτάλοφος, Τιθορέα, Δαύλεια).

Όταν όμως οι μετεωρολογικές συνθήκες είναι τέτοιες, που ο ΒΑ άνεμος αποκτήσει δυναμική, τότε κάποιες φορές ο υετός περνά και στην υπήνεμη περιοχή της Αράχωβας με φαινόμενα  (βροχή-χιόνι), ασθενούς ως μέτριας έντασης, ενώ σε πιο σπάνιες συνθήκες, ο Β-ΒΑ άνεμος παρουσιάζει τέτοια δυναμική ενέργεια (Κατεβατός), που πνέουν θυελλώδεις άνεμοι στην Αράχωβα, όπου το χειμώνα συνοδεύονται από παρασυρόμενο χιόνι και δημιουργούν μεγάλες καταστροφές. (Λέγεται πως αντίστοιχος καιρός είχε επικρατήσει το Νοέμβριο στα 1826, στην ιστορική μάχη της Αράχωβας).

Πηγές:

“Οι καιροί της Αράχωβας”, Γεώργιος Οικονόμου 2009

“1η Επιστημονική Ημερίδα Μετεωρολογίας, 2014, Λαογραφικό Μουσείο Αράχωβας”, Arahovameteo.gr