Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στο Ζεμενό εντοπίζονται στην Υστεροελλαδική περίοδο (1600 πΧ – 1100 πΧ) με τη μορφή οικισμών και λειψάνων στη θέση «Καστρούλι», όπου υπάρχει οχύρωση από ασβεστολιθικές πέτρες. Το πλάτος της οχύρωσης φθάνει τα 4 μέτρα. Η κατοίκηση συνεχίζεται και κατά τα Κλασικά, Ελληνιστικά και Ρωμαϊκά χρόνια.

   Στα 1984 έχει ανασκαφεί νεκροταφείο ελληνιστικών χρόνων από την αρχαιολογική υπηρεσία Δελφών και έχουν βρεθεί 4 οινοχόες, όστρακα από ειδώλια και αγγεία, 1 αντικείμενο σιδερένιο, 3 χάλκινοι σύνδεσμοι, 1 λήκυθος, 4 ειδώλια, 2 σκυφίδια, 3 κύπελλα, 2 φιαλίδια, 1 νόμισμα, 1 αιχμή βέλους, 6 σκύτοι, 5 κύλικες, 1 πινακίδιο. Τα παραπάνω ευρήματα σώζονται στο Αρχαιολογικό μουσείο Διστόμου.

   Επίσης έχουν βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή του Ζεμενού, αρχαίοι τάφοι, αρχαία επιτύμβια στήλη (Κεραμιδαριό), λείψανα οικιών 5ου αιώνα πΧ. (Παλιόπυργος), λίθοι από αρχαίο οικοδόμημα με επιτύμβια στήλη που αναγράφει ΚΑΛΙΚΛΗΣ, ΚΑΛΛΙΣ και αγαλματίδιο ερωτιδέα των ύστερων ελληνιστικών χρόνων στον περίβολο του «Χάνι».

   Από το Ζεμενό περνούσε η Σχιστή οδός που οδηγούσε προσκυνητές και επισκέπτες στους Δελφούς. Ο Παυσανίας την ονομάζει «οδός η Σχιστή» και ο Απολλόδωρος «Στενή οδό».

    Από το δρόμο αυτό, οι Έλληνες έστελναν τα αναθήματά τους στο Μαντείο των Δελφών. Το όνομα Σχιστή το όφειλε στο γεγονός ότι διακλαδιζόταν (σχιζόταν) προς Δαυλίδα (Δαύλεια), Άμβρυσσο (Δίστομο) και Λεβάδεια (Λιβαδειά). Ονομαζόταν και «τραχεία» (λόγω του εδάφους) αλλά και «Τρικέλευθος» εξαιτίας της διακλάδωσης που αναφέραμε.

   Στη Σχιστή οδό, σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Οιδίποδας σκότωσε εν αγνοία του τον πατέρα του Λάιο, βασιλιά της Θήβας, όταν συναντήθηκαν, χωρίς να γνωρίζει ο ένας τον άλλον. Kαταμεσής στο τρίστρατο «εν μεσαιτάτω της τριόδου», όπως αναφέρει ο Παυσανίας, υπήρχε ο τάφος του Λαϊου.

   Σε μερικά σημεία της Στράτας διακρίνονται τροχιές από άρματα.

Έχει τοποθετηθεί επιγραφή της Σχιστής οδού, στο δρόμο προς Δαύλεια